3.Uluslararası İstanbul TÜYAP Kitap Fuarı’nda, polisiye türünde yazdığı romanlarla tanınan ünlü şair ve yazar Ahmet Ümit’le buluştuk. Kendisine iyi bir romanın taşıması gereken özellikleri, tarihî romanların edebiyat içindeki önemini, klasik dönem yazarların günümüzde okunma sebeplerini, romana ve şiire en uygun sanat akımını konuştuk. İletişim fakültesi mezunlarının iş bulma olanaklarını ve yazar olmak isteyen gençlere önerilerini sorduk.
Sizce iyi bir romanın taşıması gereken özellikler nelerdir?
İyi bir kurgu, hikâyenin gerektirdiği bir dil, sağlam anlatılmış karakterler… Ayrıca romanın arkasında çok sağlam bir sosyo-ekonomik, sosyo-psikolojik ve tarihsel derinlik olması lazım.
Tarihi romanların edebiyat içindeki önemi nedir?
Tarihî romanların özel bir ayrımı olduğunu zannetmiyorum. Yani önemli olan edebiyattır. İster tarihî roman yazın ister aşk, polisiye romanı yazın, hiç fark etmiyor. Önemli olan o romanın iyi olmasıdır. Tarihî roman geçmişte yaşanmış hikâyeleri anlatır. Temel özelliği budur. O nedenle diğerlerinden çok farklı değildir. Ben bir romanı ayırırken “tarihî roman-polisiye roman”dan öte, “iyi roman-kötü roman” diye ayırırım.
Tür olarak değil, içerik olarak…
Fark etmez.
Kısaca açıklamak gerekirse, özellikle Tanzimat ve Servet-i Fünun romanlarının günümüz romanlarına ne gibi etkileri olmuştur sizce?
Açıkçası çok fazla etkileri olduğunu düşünmüyorum. Çünkü bir kopuş söz konusudur. Cumhuriyet’le beraber yepyeni bir dönem, yepyeni bir süreç başladı. Bu romanların tek özelliğini şöyle belirtebiliriz: Biliyorsunuz, roman Batı’da doğdu. Türkiye’de ilk romanlar aşağı yukarı o dönemlerde yazılmaya başlandı. Böyle bir geleneksel bağ olabilir.
Rus edebiyatına ilgi duyan bir yazar olarak, Tolstoy, Dostoyevski, Gogol gibi klasik dönem yazarların günümüzde okunma sebepleri nelerdir size göre?
İnsana dair hakikatleri ve insan gerçeğini anlatmalarıdır. Bu yazarların eserlerinde anlatılan hikâyeler, bugün yaşayan çağdaş insanın sorunlarını da içeriyorlar. O nedenle güncelliklerini koruyorlar. Ben, bugün 21. yüzyılda yaşayan bir okur olarak hâlâ Tolstoy’un, Dostoyevski’nin romanlarından etkileniyorum ve kendimle onlar arasında bir bağlantı kurabiliyorum.
Roman ve şiire en uygun sanat sizce hangisidir ve neden?
Sinema… Çünkü görsellikle anlatıyor ve kurgusal açıdan romana çok yakın. Şiir de çağrışımlar açısından çok uygun. Günümüzde roman ve şiire en yakın sanat türünün sinema olduğunu söyleyebiliriz.
Sanatçı belli bir akıma bağlı olmalı mı?
Bu, sanatçının kendi tercihine bağlı; şart değil. Mesela ben hiçbir akıma bağlı değilim. Ama bir sanatçı, “Ben kendimi filan akıma bağlı hissediyorum.” deyip o “büyülü gerçekliği” hissedebilir ya da kendisini hiçbir akıma bağlı hissetmeyebilir yahut yepyeni bir akım yaratabilir. Tümüyle sanatçıların seçimine kalmış bir şey bu. Ben sanatçının mutlaka bir akıma bağlı olması gerektiğini düşünmüyorum.
İletişim fakültesi mezunlarının iş bulma olanakları hakkında ne düşünüyorsunuz?
İletişim fakültesi mezunlarının, üniversite mezunlarının ve Türkiye’de pek çok genç arkadaşımın iş bulma ihtimali giderek azalıyor. Bu sistem, insan üzerine değil para üzerine kurulu bir sistem. Dolayısıyla üniversitede okuyan çocukların gelecekleriyle ilgilenmek yerine, zenginlerin kârlarını arttırmalarıyla ilgileniyor. O nedenle eğer sesinizi çıkarmazsanız, karşı çıkmazsanız, boyun eğerseniz, iş bulamazsınız. İş bulabilmeniz için aynı zamanda bu sistemi değiştirmeniz lazım.
O da mümkün değil gibi gözüküyor…
Mümkün olabilir. Herkes “Değiştirelim.” derse…
Peki, onlarla hiç çalıştınız mı?
Çalışmadım; ancak mezun olunca gazeteci olanların çoğuyla görüşüyoruz, karşılaşıyoruz.
Son olarak, yazar olmak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir?
Tavsiyem, inatçı olmalarıdır. Çünkü yazar olana “Yazar olma; mühendis, tıp doktoru, astronot ol.” diyecekler. Ama seviyorsa yazar olmayı, inat ederek yazar olsun. Tabii okuyacak, tabii felsefe ve diğer sanat alanlarını bilecek. Bunları bilmeden iyi bir yazar olunamaz.
Alparslan Çakır 17.02.2015
