ERDAL EMRE
Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi, tarih boyunca pek çok farklı dine ve kültüre ev sahipliği yapmış, bu özelliğiyle Çin’in dini çeşitliliğinin en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. İslam, Budizm, Taoizm, Hristiyanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve diğer dinlerin izlerini taşıyan bölge, 24.800 dini mekâna ev sahipliği yapıyor. Bu mekânların 24.400’ü cami ve Xinjiang’ın İslam inancının güçlü varlığını ortaya koyuyor.
Bu yazıda, Urumçi’den Kaşgar’a, İslam’ın tarihi camilerinden Budist tapınaklarına kadar, bölgedeki dini yaşamın izlerini süreceğiz. Xinjiang’da karşılaştığımız tarihi eserler, manevi atmosfer ve çok yönlü dini miras, bölgenin zenginliğini anlamamıza ışık tuttu.
Yanghang Camii: Urumçi’nin Manevi Mirası
Urumçi’deki Yanghang Camii, Xinjiang’ın İslam mirasını simgeleyen önemli bir yapı. 1897 yılında inşa edilen cami, etkileyici ahşap ve çini işlemeleriyle dikkat çekiyor. İmam Muhterem Şerif’in verdiği bilgilere göre, cami Uygur, Kazak ve Hui Müslümanlara ibadet için hizmet veriyor. Cuma namazlarında yaklaşık 300 kişinin toplandığı cami, aynı zamanda dini eğitimlerin verildiği bir külliye olarak işlev görüyor.
Muhterem Şerif’in şu sözleri, camideki manevi atmosferi özetliyor: “Herkes istediği gibi ibadetini yapıyor. Cuma vaazlarımızda insanları iyiliğe, dayanışmaya ve barış içinde yaşamaya davet ediyoruz.”
Idgah Camii: Kaşgar’ın Tarihi İslami Mimarisi
15. yüzyılda inşa edilen Idgah Camii, Xinjiang’daki en büyük camilerden biri olarak öne çıkıyor. 20.000 kişinin aynı anda ibadet edebildiği bu tarihi yapı, turizme açık olmasının yanı sıra bir ibadet merkezi olarak da hizmet veriyor. Caminin avlusundaki kavak ağaçlarının serin gölgesi ve ibadethane bölümünü süsleyen dev Hoten halısı, Çin’deki 56 etnik grubun birlikteliğini simgeliyor.
Idgah Camii, yalnızca dini bir mekan değil, aynı zamanda bölgenin kültürel ve toplumsal dokusunun bir yansıması.
Müslüman Türbeleri: Maneviyat ve Tarihsel Derinlik
Xinjiang’da Müslümanların dini yaşamını gözlemlemek için türbeler de ziyaret edilmesi gereken önemli mekanlar arasında. Kaşgar’ın yakınlarında yer alan Apak Hoca Türbesi, Nakşibendi şeyhi Ahmet Kazani’nin torunu ve ailesine ait mezarları barındırıyor. Özenle restore edilen bu türbe, İslam’ın bölgedeki manevi izlerini yaşatmaya devam ediyor.
Budizm’in Tarihsel Kökleri: Kızıl Mağaralar ve Subashi Tapınağı
Xinjiang’daki Budist miras, en az İslam mirası kadar etkileyici. Kuqa bölgesinde yer alan Kızıl Mağaralar, 349 mağara ve 4.000 metrekarelik duvar resimleriyle Budist sanatının en önemli örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. Mağaralar hem tarihi hem de manevi değerleriyle ziyaretçilerini büyülüyor.
Bir diğer önemli Budist yapı ise Subashi Budist Tapınağı. MS 3. yüzyılda inşa edilen bu tapınak, Xinjiang’daki en büyük ve en iyi korunmuş Budist alanlardan biri. UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan tapınak, Doğu ve Batı medeniyetleri arasındaki kültürel alışverişin bir sembolü olarak kabul ediliyor.
Etnik ve Dini Çeşitliliğin Birlikte Yaşama Örneği
Xinjiang, yalnızca İslam ve Budizm’in değil, aynı zamanda Taoizm, Hristiyanlık ve diğer dinlerin de barış içinde bir arada yaşadığı bir bölge. Kaşgar’daki Xinjiang Fei Parkı’nda yer alan “Nar Motifli Anıt”, Çin’deki 56 etnik grubun birlikte yaşamını sembolize ediyor. Nar motifi, etnik çeşitliliğin birlik ve beraberlik içinde nasıl şekillendiğini anlatıyor.
Şinciang’ın İlham Verici Dini Zenginliği
Xinjiang, tarihten günümüze kadar pek çok farklı dinin, kültürün ve etnik grubun bir arada yaşadığı benzersiz bir bölge olarak dikkat çekiyor. Camilerden Budist tapınaklarına, türbelerden anıt mezarlara kadar pek çok dini mekan, bu coğrafyanın manevi zenginliğini gözler önüne seriyor. Xinjiang’ın dini yaşamı, yalnızca bir ibadet özgürlüğü örneği değil, aynı zamanda hoşgörü ve birlikteliğin ilham verici bir sembolü.
Bu tarihi ve kültürel miras, sadece Çin için değil, tüm dünya için önemli bir değer taşıyor. Xinjiang’ın zengin dini atmosferi, farklı inançların bir arada barış içinde var olabileceğinin güçlü bir kanıtı.
